Shiva Tāṇḍava Stotram Composed by Ravana (रावण)
Sanskrit (Original):
जटाटवीगलज्जलप्रवाहपावितस्थले
गलेऽवलम्ब्य लम्बितां भुजङ्गतुङ्गमालिकाम्
डमड्डमड्डमड्डमन्निनादवड्डमर्वयम्
चकार चण्डताण्डवं तनोतु नः शिवः शिवम् ॥१॥
धनञ्जयस्फुरद्धनुःप्रभाकटाक्षतर्जितः
नृत्यावसाननटराजराजन्नटीतिविश्वविभूतिः
पशुपतिरपि तानि नृत्तानि समये प्रकुरुते चित्रम्
भुजङ्गराजमालायां गलद्रसालसत्फणामणिश्रेणिः ॥२॥
सहस्रलोचनप्रभृत्यशेषलेखशेखरः
श्रीपतिस्नपितपादपीठमूर्धन्यश्खरीदृशम्
नृत्यावसानसमये दधत्करालमब्जम्
कान्ताकपालतिलकं भुजङ्गराजमालम् ॥३॥
करालभालपट्टिकाधगद्धगद्धगज्ज्वलद्धनञ्जयाहुती
कृतप्रचण्डपञ्चसायके धराधरेन्द्रनन्दिनीकुचाग्रचित्रपत्रकम्
प्रमथनाथमन्थरं कचत्कचत्कचत्कुचत्प्रचण्डमन्थरम्
शिवं प्रचण्डविक्रमं नमामि चण्डविक्रमं नमामि प्रचण्डविक्रमम् ॥४॥
धनञ्जयाहुतिकृतप्रचण्डपञ्चसायके
धराधरेन्द्रनन्दिनीकुचाग्रचित्रपत्रकम्
प्रमथनाथमन्थरं कचत्कचत्कचत्कुचत्प्रचण्डमन्थरम्
शिवं प्रचण्डविक्रमं नमामि चण्डविक्रमं नमामि प्रचण्डविक्रमम् ॥५॥
नटी नटराजराज ननाद ढक्क नादवत्
उद्धर्तुकामः संहारकारकः कृतकालकः
धृत्वा करालमब्जं चितां चितां चितां चितां वितानवत्
भवः पतिः प्रमथपतिः शिवः शम्भुः शशिधरः ॥६॥
प्रलयबुद्धिदर्पणं प्रभावस्तिमितप्रभम्
स्मरच्छिदं पुरच्छिदं भवच्छिदं मखच्छिदम्
गजच्छिदांधकच्छिदं तमन्तकच्छिदं भजे
अहं भवच्छिदं नमामि भवच्छिदं नमामि भवच्छिदम् ॥७॥
करालमंकुशत्रिशूलं धनुः पिनाकं घटन्तकम्
असुरारिदमनं सुराश्रयमंकुशहस्तम्
प्रणमत्कालकालं नमामि कालकालं नमामि कालकालम्
करालमंकुशत्रिशूलं धनुः पिनाकं घटन्तकम् ॥८॥
नमामि भीमप्रभं नमामि भूतपतिं नमामि सोमार्धधरम्
नमामि शूलिनं नमामि पिनाकिनं नमामि चण्डालिनम्
नमामि नागहारं नमामि कृत्तिवाससं नमामि शंकरम्
नमामि शंकरं नमामि शंकरं नमामि शंकरम् ॥९॥
स्तुत्वा देवं प्रणतिभिर्भक्त्या विपुलया यः पठेत्
स भुक्त्वा भोगानिह भूमौ विष्णुलोकं स गच्छति
तस्य तुष्टो भवेदीशः सर्वकामप्रदो हरः
शिवरात्रौ जागरणे पठन्नाप्नोति मुक्तिदम् ॥१०॥

Hindi Meaning:
जटाओं से बहते हुए जल से पवित्र किए गए स्थान पर,
गले में लटकी हुई ऊँची सर्पमाला को धारण कर,
डम-डम की ध्वनि करते हुए डमरू से,
भगवान शिव ने उग्र तांडव नृत्य किया, वे हमारे कल्याण करें।
धनञ्जय (अर्जुन) के धनुष की चमक से प्रभावित,
नृत्य के अंत में नटराज (शिव) विश्व की शोभा बढ़ाते हैं।
पशुपति (शिव) उस समय अद्भुत नृत्य करते हैं,
जब उनके गले में सर्पराज (वासुकि) की माला के मणियों से रस टपकता है।
हजारों नेत्रों (इंद्रादि देवताओं) से शीश नवाया हुआ,
विष्णु द्वारा पूजित चरणकमलों पर मस्तक धारण कर,
नृत्य के अंत में भयंकर कपाल धारण करते हैं,
माथे पर पत्नी (सती) का कपाल और गले में सर्पमाला।
भयंकर ललाट पर ज्वलंत अग्नि,
पाँच बाणों (कामदेव) को जलाकर राख करने वाले,
पर्वती के स्तनों पर चित्रित पत्र (अलंकरण) वाले,
मैं प्रचंड विक्रमशाली शिव को नमन करता हूँ।
Similar to Verse 4, emphasizing Shiva’s fierce form.)
नटराज (नृत्य के राजा) के नाद से डमरू गूंजता है,
संहारकर्ता, काल के नियंत्रक,
कपाल धारण कर चिताभस्म लगाते हुए,
भव, प्रमथों के स्वामी, शंभु, चंद्रधारी शिव को नमन।
प्रलय के समय बुद्धि के दर्पण, अद्भुत तेजस्वी,
कामदेव, त्रिपुरासुर, संसार और यज्ञों का नाश करने वाले,
गजासुर, अंधकासुर, और यम को भी जीतने वाले,
मैं भव (संसार) के बंधनों को तोड़ने वाले शिव को नमन करता हूँ।
भयंकर अंकुश, त्रिशूल, पिनाक धनुष, और काल को नष्ट करने वाले,
असुरों के शत्रु, देवताओं के रक्षक, अंकुशधारी,
मैं काल के काल (मृत्युंजय) शिव को नमन करता हूँ।
मैं भयंकर प्रभा, भूतों के स्वामी, अर्धचंद्रधारी को नमन करता हूँ,
शूलधारी, पिनाकी, चंडालरूपी, नागहार, कृत्तिवास (चर्मधारी),
मैं शंकर को बार-बार नमन करता हूँ।
जो भक्ति से इस स्तोत्र का पाठ करता है,
वह इहलोक में सुख भोगकर अंत में विष्णुलोक को जाता है।
शिव प्रसन्न होकर उसकी सभी कामनाएँ पूरी करते हैं,
शिवरात्रि के जागरण में पढ़ने से मुक्ति मिलती है।
काल भैरव अष्टकम् (Hindi) Kal Bhairav Ashtakam
Shiv Tandav Stotra In English
Verse 1:
Jatatavigalajjala pravahapavitasthale
Galeavalambya lambitam bhujangatungamalikam
Damad damad damad daman nidadavadavarvayam
Chakara chandatandavam tanotu nah shivam shivam
Meaning:
On the ground purified by the water flowing from His matted locks,
With the lofty serpent necklace hanging around His neck,
And the damaru drum resounding “Damatta-Damatta”,
May Lord Shiva, who performed the fierce Tandava, bless us with auspiciousness.
Verse 2:
Dhananjayusphurad dhanuh prabhakta kshananirjhari
Darshanapatala bhusham ghoram ganeshvaram
Nrityasamaye samaram karoti smaranam haram
Shivam shivam shivam shivam shivam shivam shivam shivam
Meaning:
His bow (Pinaka) shining like a rainbow,
Adorned with a garland of skulls, terrifying yet auspicious,
While dancing, He reminds us of destruction and liberation,
Salutations to Shiva, the eternally auspicious one.
Verse 3:
Sahasralochana prabhritya sheshalekhashekhara
Prasuna dhulidhorani vidhusaranghripithabhuh
Bhujangarajamalaya nibaddhajatajutaka
Shriyam chiraya chiraya chiraya chiraya chiraya
Meaning:
Worshipped by Indra (thousand-eyed) and all gods,
His feet adorned with flowers and dust from the cosmic dance,
His matted locks bound by the king of serpents,
May He forever bestow prosperity upon us.
Verse 4:
Lalata chatvarajvalad dhanajnjayasphulingabha
Nipita panchasayakam namannilimpanayakam
Sudha mayukha lekhaya virajamanashekharam
Mahakapali sampade shirojatalamastu nah
Meaning:
His forehead blazing with the fire that burnt Kamadeva (Cupid),
Bowing to the five-arrowed god (Kamadeva),
Crowned with the crescent moon’s nectar-like glow,
May His matted locks bless us with great fortune.
Verse 5:
Karala bhala pattikadhagaddhagaddhagajjvalad
Dhananjaya hutikrita prachandapachasayake
Dharadharendrana ndinikuchagra chitrapatraka
Prachanda tandavah shivam shivam shivam shivam
Meaning:
His fierce forehead burns like a raging fire,
Destroying Kamadeva (the god of desire),
Adorned with the crescent moon and serpent garland,
His violent Tandava dance brings cosmic dissolution.
Verse 6:
Nrityapriye manonmani kshitau kshitirahasam
Paravara murali ravavivarjitaksharam
Namo namah krityananda nishkripanaya shambhave
Bhavaya bhavyanaya bhavatmane namah shivaya
Meaning:
The beloved of dance, the fulfiller of desires,
Beyond the duality of high and low,
Salutations to the blissful, compassionate Shambhu,
To the supreme soul of existence, Shiva.
Verse 7:
Pralayabuddhi darpana prabhavastimitaprabham
Smarachchidam purachchidam bhavachchidam makhachchidam
Gajachchidandhakachchidam tamantakachchidam bhaje
Bhavachchidam namami bhavachchidam namami bhavachchidam
Meaning:
The mirror for wisdom during cosmic dissolution,
Destroyer of desire, Tripura, and worldly bondage,
Slayer of demons (Gajasura, Andhaka, and even Yama),
I worship Shiva, the destroyer of illusion.
Verse 8:
Namami shamishan nirvanarupam
Vibhum vyapakam brahmavedasvarupam
Nijam nirgunam nirvikalpam niriham
Chidakashamakasha vasam bhaje ham
Meaning:
I bow to Shiva, the eternal, formless, all-pervading,
The essence of the Vedas, beyond attributes,
Beyond duality, desireless, and pure consciousness,
Residing in the infinite void (Akasha).
Verse 9:
Niratishayaprasadam nirupamam
Prabhum pranatah kila bhavapaham
Ajaramaravandita padayugalam
Shivam shivam shivam shivam shivam
Meaning:
The giver of supreme bliss, the incomparable Lord,
Destroyer of worldly sorrows, worshipped by gods,
His lotus feet revered by immortals,
Salutations to Shiva, the eternally auspicious.
Verse 10:
Stuvanti ye stotranityam shivam
Prapnuvanti te bhogamokshadam shivam
Shivaratreh jagaranena yah
Pathati shambhoridam stotramuttamam
Meaning:
Those who recite this hymn daily attain Shiva’s grace,
Gaining both worldly joy and liberation,
One who stays awake on Shivaratri and chants this,
Receives the highest blessings of Shambhu.